restoration

Summary
Vegetated coastal ecosystems provide important ecosystem services on which humans depend. Mangrove and seagrass ecosystems function as a nursery for fish, sequester large amounts of carbon and protect our coasts. Mangroves and seagrasses worldwide are threatened by human disturbances like coastal development, tourism, pollution, and climate change. Therefore, the protection of these valuable ecosystems is crucial and understanding underlying dynamics becomes increasingly important. Monitoring restoration efforts of mangroves and seagrasses provides more knowledge on effective restoration measures. On the Dutch Caribbean island of Bonaire, both large areas of mangrove forest and seagrass beds are present. Nature organisations like Mangrove Maniacs and STINAPA work together on mangrove and seagrass restoration. However, there are still knowledge gaps on the most suitable restoration measures for certain areas and there is a lack of monitoring. Therefore, this four month professional internship with Mangrove Maniacs focussed on monitoring mangrove and seagrass restoration efforts. In consultation with the internship host, activities included monitoring a new mangrove restoration pilot in the mangrove forest of Lac Bay, a reforestation area near Lac Bay and a new seagrass restoration experiment at Klein Bonaire. Besides, helping to set up a regional blue carbon network, analysing data and conducting a literature review were also part of this internship, next to joining the weekly Tuesday morning of channel maintenance with the Mangrove Maniacs. With this internship research, I was able to provide new insights on mangrove and seagrass restoration on Bonaire which could help steering future research and restoration plans of the host organisation.

Dutch, Papiamento, and Papiamentu below

On Tuesday, May 9th, 2023, the Minister for Climate and Energy, Drs. Rob Jetten, and his delegation visited Bonaire’s mangrove forest at Lac Bay. He was received by the Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA) and the Mangrove Maniacs Foundation that gave him a tour. He learned about the forest and the mangrove restoration taking place as well as the seagrass and coral restoration efforts by STINAPA. The Minister also got into the mud helping the volunteers with opening a channel.  

Minister Jetten and DCNA director Arno Verhoeven. Photo credit: Casper Douma / DCNA

Mangrove ecosystems are very important for biodiversity and strengthen coastal areas against extreme weather conditions. They are important for tourism and fishery, and they are true carbon storage champions. Together with sea grass and wetlands, mangroves can play an important role in nature-based solutions to climate change, both in adaptation and mitigation strategies.  

The mangrove forest on Bonaire, the largest of the Kingdom, is struggling. Erosion and siltation cause bad water quality – including high salinity. This has resulted in continuing die offs of mangrove trees. Based on fisherman’s knowledge, satellite imagery, and local research, the Mangrove Maniacs open up channels to restore water circulation. A tough job, hence, their name ‘Maniacs’. In the last 10 years, the volunteers have already maintained more than 3km of channels by hand.  

The Minister for Climate and Energy, Drs. Rob Jetten, is co-hosting the Caribbean Climate & Energy Conference on Aruba from the 10th to the 12th of May. Before traveling there, he visited Bonaire. On the 9th of May 2023, the Mangrove Maniacs and the Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA) escorted the Minister and his delegation on a tour through Bonaire’s mangrove forest in Lac Bay. During this tour, the Minister and the two organizations discussed the importance of mangrove forests, the stress the trees experience, and the need for mangrove and seagrass restoration. Not just for Bonaire, but also for the other five Dutch Caribbean islands. 

Globally, research is being conducted into how mangroves, sea grass, coral and wetlands can play a role in tackling the climate crisis. Through the local park management organizations and many other local NGOs in conservation, the Dutch Caribbean islands already possess a lot of knowledge and expertise on these ecosystems, how they can be restored, and how they can be used in climate mitigation and adaptation. The DCNA emphasized, however, that capacity building and structural financing is necessary and that cooperation between and with the six Dutch Caribbean islands is key.   

Minister Jetten working in the mangroves. Photo credit: Casper Douma / DCNA

Besides the fruitful conversations between the Minister and his delegation, the Mangrove Maniacs, and the DCNA, the Minister also got his hands ‘dirty’ while helping the volunteers of the Mangrove Maniacs with opening a channel.  

Op dinsdag 9 mei 2023 bezocht de Minister van Klimaat en Energie, drs. Rob Jetten, samen met zijn delegatie het mangrovebos van Bonaire in Lac Bay. Hij werd begeleid door de Mangrove Maniacs en de Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA), die hem rondleidden en uitleg gaven over het belangrijke werk van mangroveherstel door de Mangrove Maniacs. Ook het zeegras- en koraalherstel in het gebied door STINAPA werd onder de aandacht gebracht. De minister stak ook zijn handen uit de mouwen toen hij de vrijwilligers van de Mangrove Maniacs hielp bij het openen van een kanaal. 

Minister Jetten en DCNA director Arno Verhoeven. Foto: DCNA

Mangrove-ecosystemen zijn erg belangrijk voor de biodiversiteit en spelen een rol in het versterken van kustgebieden tegen extreme weersomstandigheden. Ze zijn belangrijk voor toerisme en visserij en ze zijn echte kampioenen in koolstofopslag. Samen met zeegras en wetlands kunnen mangroven een belangrijke rol spelen in op natuur gebaseerde oplossingen voor klimaatverandering, zowel in aanpassings- als mitigatiestrategieën. 

Maar het mangrovebos op Bonaire, het grootste van het Koninkrijk, heeft het moeilijk. Erosie en verzanding hebben een slechte invloed op de waterkwaliteit – zo veroorzaakt het een hoog zoutgehalte. Dit heeft geresulteerd in een voortdurende afsterving van mangrovebomen. Op basis van de kennis van vissers, satellietbeelden en lokaal onderzoek openen de Mangrove Maniacs kanalen om de watercirculatie te herstellen. Een zware klus, vandaar hun naam ‘Maniacs’. In de afgelopen 10 jaar hebben de vrijwilligers al meer dan drie kilometeraan kanaal met de hand onderhouden. 

De Minister voor Klimaat en Energie, drs. Rob Jetten is van 10 tot en met 12 mei mede-gastheer van de Caribische Klimaat & Energie Conferentie op Aruba. Voor zijn reis naar Aruba, bezocht hij Bonaire. Op 9 mei 2023 begeleidden de Mangrove Maniacs en de Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA) de minister en zijn delegatie op een tour door het mangrovebos van Bonaire in Lac Bay. Tijdens deze rondleiding bespraken de minister en de twee organisaties het belang van mangrovebossen, de druk die de bossen ervaren en de noodzaak van mangroveherstel. Niet alleen voor Bonaire, maar ook voor de andere Caribische eilanden van het Koninkrijk waar mangroven voorkomen. 

Wereldwijd wordt onderzocht hoe mangroven, zeegras, koraal en wetlands een rol kunnen spelen bij het aanpakken van de klimaatcrisis. Natuurbeheerorganisaties en de vele lokale ngo’s  zorgen er voor dat er op de eilanden al over veel kennis en expertise over deze ecosystemen kan worden beschikt. Wat is er mogelijk en wat moet er gebeuren? Vooral zogenaamde nature based solutions kunnen een belangrijke rol spelen bij klimaatadaptatie. Zeker om dat de natuur al een cruciale rol speelt in vrijwel alle facetten van het leven op de eilanden. Tijdens de ontmoeting, benadrukte de DCNA dat capaciteitsopbouw en structurele financiering echter noodzakelijk zijn en dat samenwerking tussen en met de zes Nederlands Caribische eilanden centraal moet staan. 

Minister Jetten working in the mangroves. Foto: DCNA

Naast de vruchtbare gesprekken tussen de minister en zijn delegatie, de Mangrove Maniacs, en de DCNA, heeft de minister ook de handen uit de mouwen gestoken en hielp hij de vrijwilligers van de Mangrove Maniacs bij het openen van een kanaal. 

Diamars dia 9 di mei 2023 Minister di Clima y Energia, Drs. Rob Jetten hunto cu su delegacion a bishita e mondi di palo di mangel di Boneiro na Lac Baai. El a wordo compaña pa Mangrove Maniacs y Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA), kendenan a mustr’e e alrededornan y a splica tocante e trabou importante di restauracion di e palo di mangelnan door di Mangrove Maniacs y restauracion di lima di lama door di STINAPA y e importancia di conservacion di naturalesa en general. E minister tambe a saca man yuda e boluntarionan di Mangrove Maniacs habri un canal.  

Minister Jetten and DCNA director Arno Verhoeven. Foto: DCNA

Ecosistema di palo di mangel ta masha importante pa biodiversidad y ta fortalece e zonanan di costa contra condicion climatico extremo. Nan ta importante pa turismo y pesca, y ta berdadero campeon den almacenamento di carbon. Hunto cu lima di lama y e humedalnan, e palo di mangelnan por desempeña un papel importante den solucion di cambio climatico basa riba naturalesa, tanto den strategia di adaptacion como di mitigacion.  

Pero e mondi di palo di mangel na Boneiro, esun mas grandi di Reino, tin e dificil. Erosion y sedimentacion ta provoca un mal calidad di awa, incluyendo un nivel halto di salo. Esaki a resulta den murimento continuo di palo di mangel. Basa riba conocemento di e piscadonan, imagen di satelite y investigacion local, Mangrove Maniacs ta habri canal pa restaura circulacion di awa. Un trabou duro, door di esey e nomber “Maniacs”. Den e ultimo 10 añanan e boluntarionan ya a mantene mas di 3 km di canal cu man.  

Minister di Clima y Energia, Drs. Rob Jetten, ta coanfitrion di e Conferencia Caribense di Clima y Energia na Aruba di dia 10 pa 12 di mei. Prome di biaha bay eynan, el a bishita Boneiro. Dia 9 di mei di 2023 Mangrove Maniacs y Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA) a compaña Minister y su delegacion den un recorido door di e mondinan di palo di mangel di Boneiro na Lac Baai. Durante e gira aki Minister y e dos organisacionnan a discuti importancia di e mondinan di palo di mangel, e presion cu e matanan ta experimenta y e necesidad pa restaura e palonan di mangel. No solamente pa Boneiro, sino tambe pa e otro islanan di Caribe Hulandes den cuanan bo ta haya mata di mangel.  

Na nivel mundial, nan ta realisando investigacion tocante con e palo di mangelnan, e limanan di lama y e humedales por desempeña un papel den e lucha contra e crisis climatico. Entre e organisacionnan di maneho di parke y otro organisacion di conservacion, e islanan di Caribe Hulandes ya ta posee hopi conocemento y experencia tocante e ecosistemanan aki, con por restaura nan y con por uza nan den mitigacion y adaptacion climatico. Sinembargo, DCNA a enfatisa cu desaroyo di e capacidadnan y financiamiento structural ta necesario y cu e cooperacion entre y cu e seis islanan di Caribe Hulandes ta central.  

Minister Jetten working in the mangroves. Foto: DCNA

Ademas di e combersacionnan fructifero entre e Minister y su delegacion, Mangrove Maniacs y DCNA, e Minister tambe a saca man, yuda e boluntarionan di Mangrove Maniacs habri un canal.  

Riba djamars 9 di mei 2023, e Minister di Klima i Energia, Drs. Rob Jetten, huntu ku su delegashon a bishitá e mondinan di palu di mangel di Boneiru na Bahia di Lac. E tabata kompañá pa The Mangrove Maniacs i Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA), ku a duna un guia na e sitio i tambe un splikashon di e trabou importante di restorashon di mondi di palu di mangel ku The Mangrove Maniacs ta hasi i e restorashon di yerba di laman ku ta na enkargo di STINAPA i e importansia di konservashon di naturalesa en general. E Minister a pone man na obra tambe dunando asistensia na e boluntarionan di The Mangrove Maniacs den nan trabou sushi di habri un kanal den lodo. 

Minister Jetten and DCNA director Arno Verhoeven. Foto: DCNA

E ekosistemanan di Palu di mangel ta hopi importante pa biodiversidat i pa fortalesé áreanan na kosta kontra kondishonnan ekstremo di wer. Nan ta hopi importante pa turismo i peska, i nan ta un mangasina kampion pa almasená karbon. Huntu ku yerba di laman i áreanan akuátiko, palu di mangelnan por tin un papel importante den solushonnan basá riba naturalesa pa kambio di klima, tantu den strategianan di adaptashon komo den strategia di suavisá. 

E mondi di palu di mangel na Boneiru, ku ta esun di mas grandi den Reino hulandes, ta luchando pa sobrebibí. Eroshon i oumentu di sedimento ta kousa mal kalidat di awa – inkluso grado haltu di salu. Esaki a duna resultado ku palu di mangelnan ta muri bai kontinuamente. Basá riba konosementu di piskadó, mapanan di satélite, i investigashon lokal; The Mangrove Maniacs ta koba lodo pa habri kanal pa por restorá sirkulashon di awa. Un trabou duru, no ta pa nada e nòmber ‘Maniacs’. Den e último 10 añanan, e boluntarionan a logra kaba di habri mas ku 3 km di kanal ku trabou na man. 

E Minister di Klima I Energia, Drs. Rob Jetten, ta kompartí e funshon di anfitrion di e Caribbean Climate & Energy Conference na Aruba di 10 pa 12 di mei. Promé di biaha pa Aruba, el a bishitá Boneiru. Riba 9 di mei 2023 The Mangrove Maniacs ku Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA) a duna e Minister ku su delegashon un eskurshon rònt di e mondinan di palu di mangel di Boneiru den Bahia di Lac. Durante e eskurshon, e Minister huntu ku e dos organisashonnan a diskutí e importansia di mondi di palu di mangel, e strès ku e palunan ta eksperensiá, i e nesesidat pa restorashon di palu di mangel. No solamente pa Boneiru, pero tambe pa e otro islanan di Hulanda Karibense ku tin palu di mangel. 

Na nivel global, ta hasiendo investigashon pa wak kon palu di mangel, yerba di laman i área akuátiko por hunga un papel den atendé ku e krísis di klima. Denter di e organisashonnan di maneho di parke natural i otro organisashon di konservashon di naturalesa, e islanan di Hulanda Karibense tin kaba hopi konosementu i ekspertisio di e ekosistemanan akí den nan man, tokante kon pa restorá nan i kon por usa nan den suavisá i adaptá kambio di klima. DCNA sinembargo a enfatisá, ku krea kapasidat i finansiamentu struktural ta nesesario i ku koperashon entre e seis islanan di Hulanda Karibense ta importante.  

Minister Jetten working in the mangroves. Foto: DCNA

Fuera di e kombersashonnan fruktífero entre e Minister i su delegashon, ku The Mangrove Maniacs, i DCNA, e Minister a pone tambe man na obra sushi di lodo pa asistí e boluntarionan di The Mangrove Maniacs den kobamentu pa habri un kanal. 

Published in BioNews 65

Dutch below

Queen conch are facing immense pressure leading to a dramatic decrease in their populations.  Luckily, a new project, started at the Curacao Sea Aquarium in 2020, will explore ways to reduce mortality rates and develop new methods for effective restocking of natural populations with hatchery-reared conch. 

Photo credit: Julia Ehrenheim

The large marine gastropod queen conch (Strombus gigas) is a charismatic and iconic symbol of nature and one of the most important demersal fishery resources in the Caribbean region. Trade of the species (largely for consumption) is regulated by the CITES treaty, to which the Kingdom of the Netherlands is party. 

The Problem

Today, these iconic marine snails are threatened by over-exploitation and loss of shallow water habitats, throughout the Caribbean as well as in the ABC islands.  Human activities have led to degradation of nearshore conch habitats causing breeding failure, decreased growth and survival of juvenile conch. Excessively low densities mean that animals of breeding age fail to find mates and therefore also fail to breed (the so-called Allee Effect). Queen conch are also particularly vulnerable to overfishing due to their unique life history (pelagic phase, density-dependent survival and reproduction). The exploitation of queen conch throughout large parts of its natural range has led to population collapses and decrease in population densities to levels where mating success is diminished.

Photo credit: Julia Ehrenheim

Hope on the Horizon

In 2020 the Queen Conch Hatchery Project was started at the Curacao Sea Aquarium with Julia Ehrenheim as the key scientist. The science of hatchery production has been well established for many years but rewilding to bolster natural populations has consistently failed. Therefore, the main goal of this project is to find ways to reduce and/or eliminate high mortality rates that occur in early life stages and develop methods for effective restocking of natural populations with hatchery-reared juvenile conch. In order to find answers to various elusive questions, Julia has started the research that she will use for her PhD degree at the University of Wageningen under Professors Tinka Murk and Dolfi Debrot.

The Experiments

Her first experiments aim to address the movement behavior of juvenile conch. For this she and her students tracked the activity of juvenile conch in a controlled hatchery environment. The results show that juvenile conch are more active at sunset than in the early morning or during midday. They also appear to preferentially move towards the current. Such experiments need to be done in the field but already suggest ways to facilitate the relocation of released hatchery conch and that juvenile conch will be most vulnerable to predators at sunset.

Photo credit: Julia Ehrenheim

A second experiment showed that juvenile conch often aggregate together in the wild. Therefore, she studied if there was a beneficial density for growth. The first finding showed that juvenile conch grew the most in shell length with a density of 200 conch per m2. Lower and higher population densities gave lower growth rates and lower total shell length, even though all were grown under the same conditions of food availability.

Correlations between weight and growth (in total length) indicate that there are distinct phases of growth. It seems that growth alternates between predominant growth in the thickness of the shell and in total shell length. Both do not occur simultaneously. The significance of this phenomenon to juvenile survival is not understood.

Implications

These findings for hatchery-reared conch will be further investigated and verified in wild grown juvenile conch. Taken together the results of this PhD project will help clarify why juvenile hatchery-released conch are so vulnerable and what needs to be done to enhance their survival so that they can be effectively used to restore natural populations.

Photo credit: Julia Ehrenheim

DCNA  

The Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA) supports science communication and outreach in the Dutch Caribbean region by making nature related scientific information more widely available through amongst others the Dutch Caribbean Biodiversity Database, DCNA’s news platform BioNews and the press. This article contains the results from several scientific studies but the studies themselves are not DCNA studies. No rights can be derived from the content. DCNA is not liable for the content and the in(direct) impacts resulting from publishing this article. 

Kroonslakken staan onder enorme druk, wat leidt tot een dramatische afname van hun populaties. Gelukkig is er in 2020 een nieuw project gestart in het Curaçao Sea Aquarium, waarin manieren worden onderzocht om de sterftecijfers te verlagen en nieuwe methoden te ontwikkelen voor het effectief uitzetten van natuurlijke populaties met in kwekerij gekweekte kroonslakken.

Foto: Julia Ehrenheim

De kroonslak (Strombus gigas) is een charismatisch en iconisch symbool van de natuur en een van de belangrijkste demersale visbestanden in het Caribisch gebied. De handel in de soort (grotendeels voor consumptie) wordt gereguleerd door het CITES-verdrag, waarbij het Koninkrijk der Nederlanden partij is.

Het probleem

Tegenwoordig worden deze iconische zeeslakken bedreigd door overexploitatie en verlies van ondiepe leefgebieden, zowel in het Caribisch gebied als op de ABC-eilanden. Menselijke activiteiten hebben geleid tot achteruitgang van leefgebieden van kroonslakken aan de kust, waardoor het voortplanten mislukt en de groei en overlevingskans van jonge kroonslakken afneemt. Te lage dichtheden zorgen ervoor dat dieren op geslachtsrijpe leeftijd geen partner vinden en dus ook niet voortplanten (het zogenaamde Allee-effect). Kroonslakken zijn ook bijzonder kwetsbaar voor overbevissing vanwege hun unieke levensloop (pelagische fase, dichtheidsafhankelijke overleving en voortplanting). De exploitatie van de kroonslak in grote delen van zijn natuurlijke verspreidingsgebied heeft geleid tot het instorten van de populatie en het afnemen van de populatiedichtheden tot niveaus waarop het paringssucces is verminderd.

Foto: Julia Ehrenheim

Hoop aan de horizon

In 2020 werd het Queen Conch Hatchery Project gestart in het Curaçao Sea Aquarium met Julia Ehrenheim als belangrijkste wetenschapper. De wetenschap van de productie van kweekerijen is al vele jaren goed ingeburgerd, maar het opnieuw verwilderen om natuurlijke populaties te versterken, is consequent mislukt. Daarom is het belangrijkste doel van dit project om manieren te vinden om de hoge sterftecijfers die zich in de vroege levensfasen voordoen te verminderen en/of uit te bannen, en om methoden te ontwikkelen voor het effectief uitzetten van natuurlijke populaties met in kwekerij gekweekte jonge kroonslakken. Om antwoorden te vinden op verschillende moeilijke vragen, is Julia het onderzoek gestart dat ze zal gebruiken voor haar promotieonderzoek aan de Universiteit van Wageningen onder professoren Tinka Murk en Dolfi Debrot.

De experimenten

Foto: Julia Ehrenheim

Haar eerste experimenten zijn gericht op het bewegingsgedrag van jonge kroonslakken. Hiervoor volgden zij en haar studenten de activiteit van jonge kroonslakken in een gecontroleerde kwekerij omgeving. De resultaten laten zien dat jonge kroonslakken actiever zijn bij zonsondergang dan in de vroege ochtend of middag. Ze lijken ook bij voorkeur naar de stroming toe te bewegen. Dergelijke experimenten moeten in de natuur worden gedaan, maar suggereren al manieren om de verplaatsing van uitgezette kroonslakken te vergemakkelijken en dat jonge kroonslak het meest kwetsbaar zijn voor roofdieren bij zonsondergang.

Een tweede experiment toonde aan dat jonge kroonslakken in het wild vaak bij elkaar komen. Daarom onderzocht ze of er een gunstige dichtheid voor groei was. De eerste bevinding toonde aan dat jonge kroonslakken het meest groeiden in schelplengte met een dichtheid van 200 kroonslakken per m2. Lagere en hogere dichtheden zorgden voor lagere groeisnelheden en een lagere totale schaallengte, ook al werden ze allemaal gekweekt onder dezelfde omstandigheden van voedselbeschikbaarheid.

Correlaties tussen gewicht en groei (in totale lengte) geven aan dat er verschillende groeifasen zijn. Het lijkt erop dat de groei afwisselt tussen overheersende groei in de dikte van de schaal en in de totale lengte van de schaal. Beide komen niet gelijktijdig voor. De betekenis van dit fenomeen voor de overleving van jonge kroonslakken wordt nog niet begrepen.

Implicaties

Deze bevindingen voor in kwekerij gekweekte kroonslakken zullen verder worden onderzocht en geverifieerd bij in het wild geboren jonge kroonslakken. De resultaten van dit doctoraatsproject zullen helpen verduidelijken waarom jonge kroonslakken die in kwekerijen zijn uitgezet zo kwetsbaar zijn en wat er moet worden gedaan om hun overlevingskans te vergroten, zodat ze effectief kunnen worden gebruikt om natuurlijke populaties te herstellen.

Foto: Julia Ehrenheim

DCNA

De Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA) ondersteunt wetenschapscommunicatie en outreach in de Nederlandse Caribische regio door natuurgerelateerde wetenschappelijke informatie breder beschikbaar te maken via onder meer de Dutch Caribbean Biodiversity Database, DCNA’s nieuwsplatform BioNews en de pers. Dit artikel bevat de resultaten van verschillende wetenschappelijke onderzoeken, maar de onderzoeken zelf zijn geen DCNA-onderzoeken. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. DCNA is niet aansprakelijk voor de inhoud en de indirecte gevolgen die voortvloeien uit het publiceren van dit artikel.

Published in BioNews 64

MSc intership report

Coral reef systems have been declining all over the world. The project “Restoration of resilience of nature and society in the Caribbean Netherlands” focuses on mitigating further decline by improving the resilience of the coral reef. This is done, among other things, through water quality monitoring. In this report, we focussed on the quality of the coastal waters of Saba.

The spatial and temporal variation of chlorophyll a, salinity and temperature was assessed and connected to possible land-based activities and anthropogenic stressors.

The local stressors were assessed through informal interviews. The water quality indicators were measured with sensitive sensor technology. This was done by boat, every two weeks, on 13 locations around Saba, at a depth of 1.5-10 meters.

Both a temporal and spatial variation in chlorophyll a, temperature and salinity have been found. The chlorophyll a values seem concerting when looking at the coral reef threshold. Temperature and salinity are not yet troubling within he period of this research. However, if their temporal trend persists, there would be cause for concern. A baseline for potential local stressors has been identified but more extensive research is needed. Prolonged monitoring of the water quality indicators and more research into local stressors and how these affect one another is needed to fully understand what is going on.
For full report or more information,  please contact erik.meesters@wur.nl or gulsah.dogruer@wur.nl

Dutch below

Since 2016 the Mangrove Maniacs of Bonaire have dedicated themselves to the restoration and conservation of mangroves on the island. Monitoring research has provided key insights into the conditions that favour growth and survivability of these vital ecosystems and provide necessary information in support of management actions and planning.

Lac Bay and its mangroves 

When a mangrove forest experiences die-off, it loses the important services it provides (coastal protection, habitat for marine species, and carbon storage). This is currently the case with the northern part (also called Awa di Lodo) of the mangrove forest in Lac Bay. Unsustainable overgrazing by livestock has resulted in a depletion of ground cover vegetation. Wind, vehicle traffic and rainwater run-off therefore cause a high influx of sediment into Awa di Lodo. The sediment build-up clogs lagoons and creeks, reducing the hydrological connectivity between the front and back of the forest, creating hypersaline conditions and causing the trees to die. 

Figure 1: Outplant event on the southwest coast of Bonaire (23 September, 2022). Photo Source: Josien Hendricksen

To fight this die-off, the Mangrove Maniacs dig channels to increase the tidal exchange and thereby improve the water quality conditions. They also plant mangrove seeds (propagules) of two different species: red (Rhizophora mangle) and black mangroves (Avicennia germinans). The propagules are grown in special ‘nurseries’ and are then planted in degraded areas or along the southwest coast to promote coastal protection (Figure 1). By monitoring propagule growth and survival as well as water quality parameters, we can increase our knowledge on the relationship between these factors and improve management plans for mangrove restoration and reforestation.

Tale of two studies

Study 1: Mangrove Growth

A long-term monitoring research between 2016 and 2020 investigated red mangrove growth by comparing a healthy and a degrading area. The diameter at breast height (DBH; ± 1.3 m above ground surface) and the growth of aerial roots was measured monthly (Figure 2). The results showed a clear difference in mean aerial root growth between the healthy and degraded locations. In general, it was seen that healthier sites had higher aerial root growth whereas the degrading areas had more DBH growth. Since the degrading area  experiences a higher sun exposure (due to a less dense canopy), these results would imply that shade promotes aerial root growth, while tree DBH keeps increasing in more sunny areas. In healthier areas, more energy is dedicated towards growing aerial roots, which could be the reason for the slower DBH growth.

Figure 2: Measuring the aerial root length of a red mangrove in Lac Bay. Photo source: Arno Verhoeven

Study 2: Mangrove Propagules

Another experiment with black and red mangrove propagules was carried out between 2020 and 2022. Here, the growth and survival of propagules in five different locations in Lac Bay (Figure 3: Pedro, Kaminda Sorobon, Isla Yuwana, Rand and Taco) was monitored, together with the salinity levels at these places. The monitoring took place along the regular hydrological restoration in the area, aiming at a better refreshment of water and improving conditions. During the propagule experiment the salinity levels have decreased over time at all locations, which is an expected result of the hydrological restoration efforts. Survivability rates of red mangrove propagules was found to be higher than that of black mangrove propagules due to inundation times. Further experiments where inundation changes are excluded are needed to assess the effects of salinity. 

Figure 3: Monitoring locations of mangroves in Lac Bay, Bonaire

Future implications

The two studies clearly showed that salinity levels have decreased over the last years due to Mangrove Maniacs’ restoration efforts (Figure 4), although the levels are still high. In general, more degraded areas had a higher salinity and also lower growth rates. Red mangrove propagules seem to have a higher resilience for changes in water level and salinity than black mangrove propagules. Their strategy of fast growth under a wide range of environmental conditions would be a reason to prefer red mangroves over other species for outplants in locations more susceptible to environmental change (e.g. the southwest coast with sea level rise). The decrease in salinity over time shows the importance of channel maintenance in the mangrove forest of Lac Bay. To further improve water circulation and thus the health of the forest, new channels would be needed. This is already in the planning of the Mangrove Maniacs.

If you want to learn more, follow the Mangrove Maniacs on social media or come out to volunteer with them on Tuesday mornings (8am @Lac Cai, boat space is limited so please sign up via Facebook).

Photo credit: Monique Grol

Nieuwe inzichten ontdekt voor mangroveherstel Bonaire

De vrijwilligers van Mangrove Maniacs op Bonaire wijden zich sinds 2016 aan het herstel en behoud van de mangroves op het eiland. Monitoringsresultaten tonen belangrijke inzichten over de condities die de groei en overleving van dit vitale ecosysteem bevorderen en verstrekken daarnaast de nodige informatie ter ondersteuning van beheeracties en planning.

Lac Bay en zijn mangroven

Wanneer een mangrovebos afsterft, verliest het de belangrijke diensten die het biedt (o.a. kustbescherming, leefgebied voor mariene soorten en koolstofopslag). Dit is momenteel het geval met het noordelijke deel (ook wel Awa di Lodo genoemd) van het mangrovebos in Lac Bay. Niet-duurzame overbegrazing door vee heeft geresulteerd in een uitputting van de bodembedekkende vegetatie. Wind, autoverkeer en afstromend regenwater zorgen daarom voor een grote instroom van sediment in Awa di Lodo. De opeenhoping van sediment verstopt lagunes en kreken, waardoor de hydrologische verbinding tussen de noord- en zuidkant van het bos wordt verminderd. Dit resulteert in extreem zilte omstandigheden en het afsterven van de bomen. 

Om deze afsterving tegen te gaan, graven de Mangrove Maniacs kanalen om de getijdenuitwisseling te vergroten en zo de waterkwaliteit te verbeteren. Ook worden er mangrovezaden (propagules) geplant van twee verschillende soorten: rode (Rhizophora mangel) en zwarte mangroven (Avicennia germinans). De propagules worden gekweekt in speciale ‘kwekerijen’ langs de mangrovekanalen en vervolgens geplant in gedegradeerde gebieden of langs de zuidwestkust om kustbescherming te bevorderen (Figuur 1). Door zowel de groei en overleving van propagules als verschillende waterkwaliteitsparameters te monitoren, kunnen we onze kennis over de relatie tussen deze factoren vergroten en beheerplannen voor mangroveherstel en herbebossing verbeteren.

Resultaten van twee onderzoeken

Studie 1 Mangrovegroei

Een langdurig monitoringonderzoek tussen 2016 en 2020 onderzocht de groei van rode mangroven door een gezond en een degraderend gebied met elkaar te vergelijken. Maandelijks werd de diameter op borsthoogte (DBH; ± 1,3 m boven grondoppervlak) en de groei van luchtwortels gemeten (Figuur 2). De resultaten toonden een duidelijk verschil in gemiddelde luchtwortelgroei tussen de gezonde en aangetaste locaties. Over het algemeen werd gezien dat de gezonde locaties een hogere luchtwortelgroei hadden, terwijl de degraderende gebieden meer DBH-toename hadden. Aangezien het degraderende gebied een hogere blootstelling aan de zon ervaart (vanwege een minder dicht bladerdek), zouden deze resultaten impliceren dat schaduw de groei van luchtwortels bevordert, terwijl de DBH van een boom wel blijft toenemen in meer zonnige gebieden. In gezondere gebieden wordt meer energie gewijd aan het groeien van luchtwortels, wat de reden zou kunnen zijn voor de langzamere DBH-toename.

Figure 2: Measuring the aerial root length of a red mangrove in Lac Bay. Photo source: Arno Verhoeven

Studie 2: Mangrovepropagules

Een ander experiment met propagules van zwarte en rode mangroven werd uitgevoerd tussen 2020 en 2022. Hier werd de groei en overleving van propagules op vijf verschillende locaties in Lac Bay (Figuur 3: Pedro, Kaminda Sorobon, Isla Yuwana, Rand en Taco) gemonitord, samen met het zoutgehalte op deze plaatsen. De monitoring vond tegelijkertijd plaats met het reguliere hydrologische herstel in het gebied, wat ervoor moet zorgen dat de watercirculatie en daarmee de levensomstandigheden voor de mangroves verbetert. Tijdens het propagule-experiment is het zoutgehalte in de loop van de tijd op alle locaties afgenomen, wat een verwacht resultaat is van de hydrologische herstelinspanningen. De overlevingspercentages van propagules van rode mangroven bleken hoger te zijn dan die van propagules van zwarte mangroven, vanwege overstromingen. Verdere experimenten zijn daarom nodig om de effecten van zoutgehalte op de groei van propagules te meten, waarbij overstromingen en dus veranderingen in waterstand worden uitgesloten.

Figure 3: Monitoring locations of mangroves in Lac Bay, Bonaire

Gevolgen voor de toekomst

De twee onderzoeken toonden duidelijk aan dat het zoutgehalte de afgelopen jaren is afgenomen als gevolg van de inspanningen van de Mangrove Maniacs (Figuur 4), hoewel de niveaus nog steeds hoog zijn. Over het algemeen toonden de meer gedegradeerde gebieden een hoger zoutgehalte en lagere groeipercentages. Propagules van rode mangroven lijken beter bestand te zijn tegen veranderingen in waterpeil en zoutgehalte dan propagules van zwarte mangroven. Hun strategie van snelle groei onder uiteenlopende omgevingsomstandigheden zou een reden zijn om de voorkeur te geven aan rode mangroven boven andere soorten voor het uitplanten op locaties die gevoeliger zijn voor veranderingen in het milieu (bijvoorbeeld de zuidwestkust met zeespiegelstijging). De afname van het zoutgehalte in de loop van de tijd toont het belang van kanaalonderhoud in het mangrovebos van Lac Bay. Om de watercirculatie en daarmee de gezondheid van het bos verder te verbeteren, zijn nieuwe kanalen nodig. Dit staat al op de planning van de Mangrove Maniacs.

Als je meer wilt weten, volg dan de Mangrove Maniacs op sociale media of help zelf mee met het vrijwilligerswerk op dinsdagochtend (8 uur @Lac Cai, bootruimte is beperkt, dus meld je aan via Facebook).

Photo credit: Josien Hendricksen

Published in BioNews 60

Nederlands below.

Researchers from Van Hall Larenstein, Wageningen University and Wageningen Marine Research have developed a new approach to assist Diadema sea urchins’ natural recovery.  In collaboration with the Saba Conservation Foundation, researchers provided additional substrate for settlement on the reef, increasing sea urchin recruitment and thereby demonstrating the importance of suitable settlement substrate for recovery processes.

Diadema antillarum
Photo credit: Alwin Hylkema

Deterioration of Caribbean coral reefs begun in the 1970s when diseases devastated the most important reef building corals in the region.  These issues were then accelerated, when the most abundant herbivore, the long-spined sea urchins (Diadema antillarum), suffered massive die offs in the 1980s. Within days after the Diadema die-off, macroalgae started to dominate Caribbean coral reefs.  This shift from coral dominated to macroalgae dominated reefs have had devastating effects on the biodiversity and overall reef health.

Assisted Natural Recovery

Natural recovery of the long-spined sea urchin has been slow.  A new method for sea urchin restoration, coined Assisted Natural Recovery (ANR), employs similar techniques as those used in terrestrial reforestation. The concept is centered around the idea that by removing barriers to natural recovery, succession can be accelerated. Earlier studies suggested that recovery of Diadema sea urchins might be limited by a lack of suitable settlement substrate for their larvae. With the reefs overgrown with algae, clean substrate with a fresh biofilm, which is thought to be the main cue for settlement, is lacking.

Photo credit: Alwin Hylkema

Bio Ball Streamers

With ANR the researchers provided new settlement substrate in the form of streamers attached to the reef.  In total, nine streamers, made up of 30 bio ball tied on fishing line, were attached to the reef.  Bio balls are normally used in aquarium filters and have a large surface area. A previous study, conducted in the same project, showed that this material is very effective to monitor sea urchin settlement. These streamers provided areas for sea urchin larvae to settle, protecting them until they grew large enough to migrate to the reef. In April 2021, six patch reefs were selected off the coast of Saba, of which 3 were provided with bio ball streamers and 3 were left untouched and served as control.

At the end of the study, it was demonstrated that reefs with bio ball streamers had significantly higher Diadema urchin recruit densities than those without, highlighting the importance of settlement substrate in natural recovery.  Unfortunately, the improved recruitment rate did not equate to a recovered population.  The recruits rarely grew larger than 20mm, suggesting that predation on recruits is also limiting natural recovery.  Once a recruit becomes larger than 5mm they outgrow the bio ball and need to move to the reef, where they are vulnerable to predation.

Implications

Photo credit: Alwin Hylkema

With the latest news of massive Diadema die offs, park authority managers are desperately looking for ways to protect the future of sea urchin populations in the region.  The new approach of ANR might be one of the ways to assist Diadema sea urchin recovery in the future. Researchers from the RAAK PRO Diadema project are now working on optimization of the method. However, future recovery of this sea urchin species will mostly be dependent on the scale and lethality of a new die-off that is currently happening in the Caribbean. Already accounts of these die-offs have been recorded on Saba, St. Eustatius, St. Maarten and Curacao.  Threatened reefs are struggling to combat the spread of macroalgae, and the continued loss of a herbivores would only exacerbate these issues.

You can help authorities track sea urchin health in the Caribbean by adding your observations of healthy, sick or dead urchins by visiting the AGRRA website (https://www.agrra.org/sea-urchin-die-off/).  To read more about the latest in sea urchin recovery methods, you can find the full article on the DCBD using the link below or follow along with the RAAK PRO Diadema project online.

Figure 2: (A) Patch reef (no. 4) with streamers on which the transect tape is removed after monitoring. (B) Streamer with buoy and (c) close-up of the bio balls

More info in the Dutch Caribbean Biodiversity Database

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Nederlands

Innovatieve Technieken kunnen de sleutel zijn voor het herstel van de Diadema zee-egels

Onderzoekers van de Van Hall Larenstein Hoge School, Universiteit van Wageningen en het Wageningen Marien Onderzoek hebben een nieuwe ingang ontwikkeld tot de hulpverlening naar het natuurlijk herstel van de Diadema zee-egels. In samenwerking met de Saba Conservation Foundation, hebben de onderzoekers een nieuw aanvullend substraat gevonden voor vestiging op het koraal, waarbij de rekrutering van zee-egels toegenomen is en daarmee het belang van geschikt vestigingsondergrond voor de herstelprocessen hebben aangetoond.

De verslechtering van de Caribische koraalriffen begon in de jaren zeventig toen ziektes de belangrijkste rif opbouwende koralen in de regio hebben verwoest. Deze problemen werden vervolgens versneld, toen de meest voorkomende herbivoor, de Diadema zee-egels, in de jaren tachtig massaal begon af te sterven. Binnen enkele dagen na het afsterven van de Diadema, begonnen macroalgen te domineren op de Caribische substraatkoraalriffen. Deze verschuiving van door koraal gedomineerde naar door macroalgen gedomineerde riffen heeft verwoestende gevolgen gehad voor de biodiversiteit en de algehele gezondheid van het rif.

Assisted Natural Recovery

Het natuurlijke herstel van de Diadema zee-egel is traag verlopen. Een nieuwe methode voor hulpverlenend herstel van de zee-egels, genaamd Assisted Natural Recovery (ANR), gebruikt vergelijkbare technieken als bij herbebossing op het land. Het concept is gecentreerd rond het idee dat door het wegnemen van barrières voor natuurlijk herstel, de opvolging kan worden versneld. Eerdere studies suggereerden dat het herstel van Diadema-zee-egels mogelijk wordt beperkt door een gebrek aan geschikt vestigingsondergrond voor hun larven. Doordat de riffen begroeid met algen is, ontbreekt er een schoon ondergrond met verse biofilm, waarvan wordt aangenomen dat dit de sleutel is voor nieuwe vestiging.

Photo credit: Alwin Hylkema

Bio Ball Wimpels

Met ANR methode hebben de onderzoekers een nieuw vestigingsondergrond aangebracht in de vorm van wimpels die aan het rif waren bevestigd. In totaal werden negen wimpels, bestaande uit 30 bioballen vastgebonden aan een vislijn, aan het rif bevestigd. Bioballen worden normaal gesproken gebruikt in aquariumfilters en hebben een groot oppervlak. Een eerdere studie, uitgevoerd in hetzelfde project, toonde aan dat dit materiaal zeer effectief is om de vestiging van zee-egels te volgen. Deze wimpels boden gebieden aan voor de zee-egellarven om zich vast te hechten en beschermden ze totdat ze groot genoeg waren om naar het rif te migreren. In april 2021 zijn voor de kust van Saba zes gebieden met herstelriffen geselecteerd, waarvan er 3 zijn voorzien van bioball wimpels en 3 onaangeroerd zijn gelaten en als controle hebben gediend.

Aan het einde van de studie werd aangetoond dat riffen met bioball wimpels aanzienlijk hogere rekruteringsdichtheden van Diadema-egels hadden dan die zonder, wat het belang van een nederzettingsondergrond voor natuurlijk herstel benadrukte. Helaas kwam de verbeterde rekruteringsgraad niet overeen met een herstelde populatie. De rekruten werden zelden groter dan 20 mm, wat suggereert dat predatie op rekruten ook het natuurlijke herstel beperkt. Zodra een rekruut groter wordt dan 5 mm, ontgroeien ze de biobal en moeten ze naar het rif gaan, waar ze kwetsbaar zijn voor predatie.

Photo credit: Alwin Hylkema

Implicaties

Met het laatste nieuws over massale Diadema-sterfte, zijn beheerders van parkorganisaties wanhopig op zoek naar manieren om de toekomst van zee-egelpopulaties in de regio te beschermen. De nieuwe aanpak van ANR kan in de toekomst een van de manieren zijn om Diadema-zee-egels te helpen herstellen. Onderzoekers van het RAAK PRO Diadema-project werken nu aan een optimalisatie van de methode. Toekomstig herstel van deze zee-egelsoort zal echter grotendeels afhangen van de omvang en het sterftecijfer van de nieuwe sterfgevallen dat momenteel in het Caribisch gebied voorkomen. Op Saba, St. Eustatius, St. Maarten en Curaçao zijn al verslagen van deze sterfgevallen geregistreerd. Bedreigde riffen worstelen om de verspreiding van de macroalgen tegen te gaan, en het aanhoudende verlies van herbivoren zou deze problemen alleen maar verergeren.

U kunt autoriteiten helpen de gezondheid van zee-egels in het Caribisch gebied te volgen door uw observaties van gezonde, zieke of dode zee-egels toe te voegen door de AGRRA-website te bezoeken (https://www.agrra.org/sea-urchin-die-off/). Om meer te lezen over de nieuwste methoden voor het herstel van de Diadema zee-egels, kunt u het volledige artikel over de DCBD vinden via de onderstaande link of het RAAK PRO Diadema-project online volgen.

Figuur 2 (A) Herstel rif (nr. 4) met wimpels waar de transactie tape is verwijderd na het monitoringsproces. (B) wimpel met boei en (C) Close-up van bioballen.

More info in the Dutch Caribbean Biodiversity Database

Published in BioNews 56.

As previously mentioned, a new wave of long-spiced sea urchins (Diadema antillarum) die-offs are happening throughout the Caribbean, including reports from the northern three islands of the Dutch Caribbean.

In mid-February 2022, the first reports of extensive Diadema die-offs came in from St. Thomas of the U.S. Virgin Islands. Within a month, additional mortality events had been independently observed on Saba, St. Eustatius, Dominica, Jamaica, St. Vincent. On St Maarten, Diadema loss has been recorded on the dive sites Little Bay (fort Amsterdam), Frenchman’s Reef and Cowboy Reef (Indigo Bay). In Curaçao, the first sightings of diseased sea urchins were reported in early June.  Two weeks later, more than 90% of the surveyed populations had disappeared.

On March 14th, 2022, St. Eustatius’ STENAPA was alerted by dive shops of a significant number of dead long-spined sea urchins in the artificial harbor area.  After conducting a survey, it was determined that 44% of the urchins were dead and 6% appeared to be sick, leaving only half the population in a healthy state.  The sick urchins were unable to stay attached to the substrate and had very minimal spine movement.

The video below was taken on St. Eustatius in March of 2022 by Kitmani Kitson-Walters (CNSI) and shows a number of sick and dying urchins across the seafloor.

A collaborative region-wide effort – the Diadema Response Network – has quickly formed to track and try to understand the cause of this recent die-off of Diadema (and possibly other sea urchins).

Special Diadema BioNews Edition Navigation

• Introduction
• Background and Current State
• Restoration Efforts
• What you can do to help

Final presentation 

On October 22st, 2021, the first ever recorded Diadema sea urchins in the Caribbean were cultured on Saba. Diadema sea urchins are important grazers and can facilitate corals by reducing their competition with algae. By culturing them, researchers from University of Applied Sciences Van Hall Larenstein set an important step in restocking sea urchins on Saba’s coral reefs.

Long-spined urchins (Diadema antillarum). Photo credit: Hans Leijnse

The long spined black sea urchin, also known as Diadema, has been absent on most coral reefs throughout the Caribbean, since 99% of all populations died to an unknow disease in the early 80s. Before the die-off these sea urchins were the major herbivore in the Caribbean, by scraping off and eating the seaweeds. After the mass mortality, Diadema sea urchin populations never really recovered and most reefs nowadays are dominated by macroalgae. Restoring Diadema populations is therefore seen as key priority in Caribbean coral reef management.

Culturing Diadema and releasing them in the wild would speed up the recovery of this keystone species. Unfortunately, the culture of Diadema is very hard, due to the sensitive nature of the larvae. It has been tried several times, especially in Florida, but despite some successes, a consistent method was never developed. In 2020 a new culture method was developed in The Netherlands by researchers from University of Applied Sciences Van Hall Larenstein, making it possible to consistently culture Diadema from tiny larvae to juvenile sea urchins.

In July of this year the research team moved their culture efforts from the cold and not so tropical Netherlands to the Dutch Caribbean island of Saba, in an attempt to culture juveniles near the reefs where they are much needed. With help of the Saba Conservation Foundation, the first larvae have successfully been cultured and settled, resulting in the first 19 Caribbean cultured Diadema sea urchin juveniles! The first 19 cultured Diadema are raised in captivity until they are big enough for release in the wild, where they can graze away the algae that are smothering the corals and prevent new corals from settling.

First 19 cultured Diadema sea urchins in the Caribbean. Squares are 1×1 mm. Source: Tom Wijers and Alwin Hylkema

The next step is to upscale cultivation, with currently over 3000 larvae being cultured. If this approach is proven to be effective on Saba, it can be copied throughout the Caribbean. By removing their most important competitors, Diadema sea urchins can help coral reefs to cope with other stressors like climate change and pollution.

More information: https://www.vhluniversity.com/research/research-projects/diadema

Or contact researchers Tom Wijers (tom.wijers@hvhl.nl) or Alwin Hylkema (alwin.hylkema@hvhl.nl)

https://www.dcbd.nl/document/new-diadema-project-aims-restore-sea-urchin...

Article published in BioNews 50

The massive die-off of the herbivorous sea urchin Diadema antillarum in 1983 and 1984 resulted in phase shifts on Caribbean coral reefs, where macroalgae replaced coral as the most dominant benthic group. Since then, D. antillarum recovery has been slow to non-existent on most reefs. Studying settlement rates can provide insight into the mechanisms constraining the recovery of D. antillarum, while efficient settlement collectors can be used to identify locations with high settlement rates and to collect settlers for restoration practices. The aim of this study was to compare pre and post die-off settlement rates and to determine possible settlement peaks in the Eastern Caribbean island of St. Eustatius. Additionally, we aimed to determine the effectiveness and reproducibility of five different settlement collectors for D. antillarum. D. antillarum settlement around St. Eustatius was highest in May, June and August and low during the rest of the study. Before the die-off, settlement recorded for Curaçao was high throughout the year and was characterized by multiple settlement peaks. Even though peak settlement rates in this study were in the same order of magnitude as in Curaçao before the die-off, overall yearly settlement rates around St. Eustatius were still lower. As no juvenile or adult D. antillarum were observed on the reefs around the settlement collectors, it is likely that other factors are hindering the recovery of the island's D. antillarum populations. Of all five materials tested, bio ball collectors were the most effective and reproducible method to monitor D. antillarum settlement. Panels yielded the least numbers of settlers, which can partly be explained by their position close to the seabed. Settler collection was higher in mid-water layers compared to close to the bottom and maximized when strings of bio balls were used instead of clumps. We recommend research into the feasibility of aiding D. antillarum recovery by providing suitable settlement substrate during the peak of the settlement season and adequate shelter to increase post-settlement survival of settlers. The bio ball collectors could serve as a suitable settlement substrate for this new approach of assisted natural recovery.