Freshwater

Dutch below

The local government of Bonaire, supported by the Dutch government in The Hague, recently announced the acquisition of the former plantation Fontein. With a significant investment of 3.4 million dollars, the government aims to safeguard the area’s natural and cultural significance and ensure continued public access. 

Historical Importance 

Yellow-shouldered Amazon Parrots. Photo credit: Hans Smulders

The name “Fontein” pays homage to the perpetual freshwater source that originates in a reservoir beneath the north-eastern area of Bonaire. This freshwater source has been historically crucial for the island and its inhabitants, dating back to when the indigenous Caquetio people occupied the region, evident in the petroglyphs found on the estate. 

The plantation, a part of Bonaire’s plantation complex, holds intrinsic cultural-historical value. From Spanish rule in 1499 to modern day, Fontein has been a witness to changing economic landscapes on the island.  Despite facing challenges, diligent efforts have been made to maintain, the plantation’s patterns and interactions between nature and culture remain visible, contributing to Bonaire’s identity. 

Natural Value 

Orange fruits of the Strongbark tree. Photo credit: Marjolijn Lopes Cardozo

The area of Fontein contains three freshwater reservoirs, as well as scrubland and introduced fruit trees.  Since freshwater sources on the island are sparse, this area has been identified as an Important Bird and Biodiversity Area by BirdLife International. This area supports various populations of threatened and restricted range birds, such as the yellow-shouldered Amazon parrot (lora). Funding to purchase Fontein was made possible through a Nature and Environmental Policy Plan (NEPP) related project by the Ministry of Agriculture, Nature and Food Quality and Public Entity Bonaire. The goal of this project is to recreate this freshwater paradise for all of the islands’ residents (human and otherwise) to enjoy. 

Heritage 

The government’s acquisition marks a critical step in preserving Bonaire’s heritage. Fontein’s complex history, from indigenous habitation to colonial struggles and post-slavery challenges, reflects the broader Caribbean narrative. The plantation’s value lies in tangible remains—prehistoric paintings, Dutch archaeological remnants, and landscape structures—all witnesses to centuries of habitation. 

Looking Forwards 

The government’s investment in Fontein reaffirms its commitment to valuing and preserving Bonaire’s heritage. The acquisition ensures that this historic plantation remains a living testament to the island’s past, providing a unique space for reflection, education, and community engagement. 

DCNA 

The Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA) supports (science) communication and outreach in the Dutch Caribbean region by making nature related scientific information more widely available through amongst others the Dutch Caribbean Biodiversity Database, DCNA’s news platform BioNews and through the press. This article contains the results from several (scientific) projects but the projects themselves are not DCNA projects. No rights can be derived from the content. DCNA is not liable for the content and the in(direct) impacts resulting from publishing this article.   

De lokale overheid van Bonaire, gesteund door de Nederlandse regering in Den Haag, heeft onlangs de overname van de voormalige plantage Fontein aangekondigd. Met een aanzienlijke investering van 3,4 miljoen dollar wil de regering de natuurlijke en culturele betekenis van het gebied veiligstellen en blijvende publieke toegankelijkheid garanderen.

Historisch belang

Geelschouder amazone papegaai. Foto: Hans Smulders

De naam “Fontein” is een eerbetoon aan de zoetwaterbron die zijn oorsprong vindt in een reservoir onder het noordoostelijke deel van Bonaire. Deze zoetwaterbron was van oudsher cruciaal voor het eiland en zijn bewoners en dateert uit de tijd dat de inheemse Caquetio bevolking de regio bezette, dit blijkt uit de rotstekeningen die op het landgoed te vinden zijn.

De plantage, onderdeel van het plantagecomplex van Bonaire, heeft een innerlijke cultuurhistorische waarde. Vanaf de Spaanse overheersing in 1499 is Fontein getuige geweest van veranderende economische landschappen op het eiland. Ondanks de uitdagingen die er zijn, zijn er ijverige inspanningen geleverd om de patronen van de plantage en de interacties tussen natuur en cultuur zichtbaar te houden, wat bijdraagt aan de identiteit van Bonaire.

Natuurlijke waarde

Oranje fruit van de Watakeli boom. Foto: Marjolijn Lopes Cardozo

Het gebied van Fontein bevat drie zoetwaterreservoirs, evenals kreupelhout en geïntroduceerde fruitbomen. Omdat zoetwaterbronnen op het eiland schaars zijn, is dit gebied door BirdLife International aangemerkt als een belangrijk vogel- en biodiversiteitsgebied. Dit gebied herbergt verschillende populaties van bedreigde vogels en vogels met een beperkt verspreidingsgebied, zoals de geelschouder amazone papegaai (Lora). De financiering voor de aankoop van Fontein is mogelijk gemaakt via een Nature and Environmental Policy Plan (NEPP) gerelateerd project van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en Openbaar Lichaam Bonaire. Het doel van dit project is om dit zoetwaterparadijs opnieuw te creëren zodat alle bewoners van het eiland (menselijk en anderszins) er van kunnen genieten.

Erfgoed

De overname door de overheid markeert een cruciale stap in het behoud van het erfgoed van Bonaire. De complexe geschiedenis van Fontein, van inheemse bewoning tot koloniale strijd en uitdagingen na de slavernij, weerspiegelt de Caribische geschiedenis. De waarde van de plantage ligt in tastbare overblijfselen zoals prehistorische schilderingen, Nederlandse archeologische overblijfselen en landschapsstructuren die allemaal getuigen van eeuwenlange bewoning.

Vooruitblik

De investering van de overheid in Fontein bevestigt opnieuw haar inzet voor het waarderen en behouden van het erfgoed van Bonaire. De aankoop zorgt ervoor dat deze historische plantage een levend bewijs blijft van het verleden van het eiland en biedt een unieke ruimte voor reflectie, educatie en betrokkenheid van de gemeenschap.

DCNA

De Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA)ondersteunt (wetenschaps) communicatie en outreach in de Nederlandse Caribische regio door natuurgerelateerde wetenschappelijke informatie breder beschikbaar te maken via onder meer de Dutch Caribbean Biodiversity Database, DCNA’s nieuwsplatform BioNews en de pers. Dit artikel bevat de resultaten van verschillende (wetenschappelijke) projecten, maar de projecten zelf zijn geen DCNA-projecten. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. DCNA is niet aansprakelijk voor de inhoud en de indirecte gevolgen die voortvloeien uit het publiceren van dit artikel.

Published in BioNews 69

Dutch below

Tilapia, a freshwater fish originally from Africa, introduced to the islands of Aruba, Curacao and St. Maarten, has managed to rapidly reproduce and dominate the local fresh- and brackish water habitats on the islands.  These fish can alter the local habitats, outcompete local species and generally disrupt the balance within these delicate ecosystems.  

Tilapia, a freshwater fish native to Africa, was introduced to Aruba, Curacao and St. Maarten, as part of aquaculture and fish stocking initiatives. The Tilapia were well adapted to this new environment and reproduced prolifically, leading to a significant population shift.  A follow-on study conducted by CARMABI in 2000 found these Tilapia to be one of the most frequently encountered species in freshwater habitats on Curacao. Similar results were seen on Aruba, where large numbers of these fish were found within the water basins of the natural springs of Fontein.

Ecological Impact

(Tilapia. Photo credit: Sirawich Rungsimanop)

The introduction of Tilapia has had significant ecological consequences for these islands. One of the primary concerns is the competition for resources with native fish species. Tilapia is a prolific breeder with high reproductive rates, enabling them to outcompete native fish for food and breeding sites. Their aggressive feeding behavior and ability to adapt to various habitats further exacerbate their impact on local ecosystems.

Tilapia also alters aquatic habitats by modifying vegetation and water quality. They feed on aquatic plants, uprooting and consuming them, which can lead to the loss of vital habitat for native species. Additionally, their excessive nutrient input through excretion can disrupt the balance of nutrients in the water, potentially leading to algal blooms and oxygen depletion.  Lastly, research suggests that Tilapia can directly damage coral reefs by grazing on algae-eating fish, disrupting the ecological balance.

St. Maarten has experienced a series of mass Tilapia die-offs, particularly in the Great Salt Pond.  In 2013, 2015 and again in 2020, thousands of Tilapia were seen floating in the channel, likely due to a decrease in oxygen levels in the pond.  This decrease in oxygen is likely the result of rising temperatures, minimal rainwater and an increase in salt concentration.

Management Challenges

(Freshwater in Bringamosa, Aruba. Photo credit: Diego Marquez)

Controlling and managing the invasive Tilapia population in the Dutch Caribbean presents numerous challenges. Firstly, the sheer adaptability and reproductive capacity of Tilapia make eradication efforts extremely difficult. Their ability to survive in diverse environments, including both freshwater and brackish water, hampers traditional containment strategies.

The invasion of Tilapia in the Dutch Caribbean poses significant ecological challenges for the region’s delicate ecosystems. Competition for resources, alteration of habitats, and potential damage to coral reefs are some of the ecological impacts associated with this invasive species. The complexity of managing Tilapia requires a collaborative approach involving local stakeholders, government agencies, and international organizations.

DCNA

The Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA) supports science communication and outreach in the Dutch Caribbean region by making nature-related scientific information more widely available through amongst others the Dutch Caribbean Biodiversity Database, DCNA’s news platform BioNews and the press. This article contains the results from several scientific studies but the studies themselves are not DCNA studies. No rights can be derived from the content. DCNA is not liable for the content and the (in) direct impacts resulting from publishing this article.

Tilapia, een zoetwatervis die oorspronkelijk uit Afrika komt en is geïntroduceerd op de eilanden Aruba, Curaçao en St. Maarten, is erin geslaagd zich snel voort te planten en de lokale zoet- en brakwater leefgebieden op de eilanden te domineren. Deze vissen kunnen de lokale leefgebieden veranderen, lokale soorten verdringen en in het algemeen het evenwicht binnen deze delicate ecosystemen verstoren.

Tilapia, een zoetwatervis afkomstig uit Afrika, werd geïntroduceerd op Aruba, Curaçao en St. Maarten, als onderdeel van aquacultuur- en visuitzetinitiatieven. De Tilapia waren goed aangepast aan deze nieuwe omgeving en plantten zich overvloedig voort, wat leidde tot een aanzienlijke bevolkingsverschuiving. Een vervolgonderzoek uitgevoerd door CARMABI in 2000 wees uit dat deze Tilapia een van de meest voorkomende soorten is in zoetwater leefgebieden op Curaçao. Vergelijkbare resultaten werden gezien op Aruba, waar grote aantallen van deze vissen werden gevonden in de waterbekkens van de natuurlijke bronnen van Fontein.

Ecologische invloed

(Tilapia. Photo credit: Sirawich Rungsimanop)

De introductie van Tilapia heeft grote ecologische gevolgen gehad voor deze eilanden. Een van de belangrijkste zorgen is de concurrentie om hulpbronnen met inheemse vissoorten. Tilapia is een productieve kweker met hoge reproductiesnelheden, waardoor ze inheemse vissen kunnen verslaan voor voedsel en broedplaatsen. Hun agressieve voedingsgedrag en hun vermogen om zich aan verschillende leefgebieden aan te passen, verergeren hun invloed op lokale ecosystemen nog verder.

Tilapia verandert ook aquatische leefgebieden door de vegetatie en de waterkwaliteit te wijzigen. Ze voeden zich met waterplanten, ontwortelen en consumeren ze, wat kan leiden tot het verlies van vitale leefgebieden voor inheemse soorten. Bovendien kan hun overmatige toevoer van voedingsstoffen door uitscheiding de balans van voedingsstoffen in het water verstoren, wat mogelijk kan leiden tot algenbloei en zuurstoftekort. Ten slotte suggereert onderzoek dat Tilapia koraalriffen rechtstreeks kan beschadigen door te grazen op algenetende vissen, waardoor het ecologische evenwicht wordt verstoord.

St. Maarten heeft een reeks massale uitstervingen van Tilapia meegemaakt, met name in de Great Salt Pond. In 2013, 2015 en opnieuw in 2020 werden duizenden tilapia’s in het kanaal gezien, waarschijnlijk als gevolg van een afname van het zuurstofgehalte in de vijver. Deze afname van zuurstof is waarschijnlijk het gevolg van stijgende temperaturen, minimaal regenwater en een toename van de zoutconcentratie.

Managementuitdagingen

(Freshwater in Bringamosa, Aruba. Photo credit: Diego Marquez)

Het beheersen en beheren van de invasieve Tilapia-populatie in de Nederlandse Cariben brengt tal van uitdagingen met zich mee. Ten eerste maken het enorme aanpassingsvermogen en het voortplantingsvermogen van Tilapia de uitroeiingsinspanningen uiterst moeilijk. Hun vermogen om te overleven in diverse omgevingen, waaronder zowel zoet als brak water, belemmert traditionele inperkingsstrategieën.

De invasie van Tilapia in de Nederlandse Cariben vormt een grote ecologische uitdaging voor de kwetsbare ecosystemen in de regio. Concurrentie om hulpbronnen, wijziging van leefgebieden en mogelijke schade aan koraalriffen zijn enkele van de ecologische gevolgen van deze invasieve soort. De complexiteit van het beheer van Tilapia vereist een gezamenlijke aanpak waarbij lokale belanghebbenden, overheidsinstanties en internationale organisaties betrokken zijn.

DCNA

De Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA) ondersteunt wetenschapscommunicatie en outreach in de Nederlandse Caribische regio door natuurgerelateerde wetenschappelijke informatie breder beschikbaar te maken via onder meer de Dutch Caribbean Biodiversity Database, DCNA’s nieuwsplatform BioNews en de pers. Dit artikel bevat de resultaten van verschillende wetenschappelijke onderzoeken, maar de onderzoeken zelf zijn geen DCNA-onderzoeken. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. DCNA is niet aansprakelijk voor de inhoud en de (in)directe gevolgen die voortvloeien uit het publiceren van dit artikel.

Published in BioNews 66

Abstract:

The South American species with the vernacular name "mollies" are analyzed and three new species of the genus Poecilia are described and figured, viz., P. boesemani n. sp. from Trinidad, P. koperi n. sp. from Venezuela and Colombia, and P. wandae n. sp. from Lake Maracaibo. Thirteen species of Poecilia are presently recognized from the northeastern part of South America and adjacent islands, viz., six mollies (including P. vivipara and P. caucana), five micropoeciliids, P. heterandria and the guppy (P. reticulata). Two different populations in both P. koperi and P. wandae are recognized, based on variation in pigmentation. From the type series of P. dovii Günther, 1866 and P. vandepolli Van Lidth de Jeude, 1887 lectotypes are selected. Four subspecies of P. gillii are defined as morphologically distinct and geographically correlated populations.

Poecilia reticulata, P. heterandria, and the micropoeciliids P. bifurca, P. parae, P. picta, P. branneri and P. minima are not considered, whereas P. laurae remains a species inquirendae. A geocline in characters of the species of Poecilia is recorded and a possible evolution is discussed. 

Abstract:

Based on a field survey and review of published records, I report the occurrence of 13 species of fishes in fresh waters of Curaçao. Seven species are new or previously unpublished freshwater records for the island. New records are also provided for the adjacent islands of Aruba and Bonaire. Although the native freshwater fish fauna is dominated by predatory gobiid and eleotrid fishes, the most frequently encountered species was the endemic molly, Poecilia vandepolli. The next most frequent species was the native mountain mullet (Agonostomus monticola), followed by the exotic Mozambique tilapia (Oreochromis mossambicus) and the native emerald sleeper (Erotelis smaragdus). High dams block surface water flows in Curaçao and prevent migration of native amphidromous fish. The introduced tilapia has apparently reduced the abundance of native species. 

We here provide an overview of 72 invasive animals of the terrestrial and freshwater environments of the Dutch Caribbean, eleven of which are no longer present. All invasive animals that are principally agricultural pests and or animal and plant diseases (46 species) are excluded as these are discussed separately elsewhere. The 61 species documented and discussed here as presently living in the wild or semi-wild state on one or more of the Dutch Caribbean islands, amount to 12 exotic mammals, 16 birds, 13 reptiles, 5 amphibians, 2 freshwater fishes, 3 insects, 2 mollusks and 8 exotic earthworms. For most species, the ecology, distribution, status and current impact remains poorly known as few invasive species have been object of directed studies. Some of the most deleterious animal introductions have been mammals, particularly the grazers and the predators, most of which have been introduced in the historical past. Among these, the four key species are grazing goats, the mongoose the cat and the black rat. In most cases, such species cannot be eradicated because they are widespread and firmly established or even kept as livestock. Nevertheless, these species must urgently be controlled in sensitive areas where possible. Our review also shows that many introduced mammals and reptiles are still present in relatively small populations, making eradication still very feasible. Seven species have the status of being native in parts of the Dutch Caribbean but introduced to other parts where they are not native. The most threatening of this last category is the green iguana, as introduced to St. Maarten where it outcompetes and hybridizes with the weaker Lesser Antillean iguana.

The key priorities for successful action against invasive exotic animals are:

• the control of goats;
• control of introduced predators (rats and cats) near seabird breeding colonies;
• eradication of several small populations of exotic mammal predators and reptiles as long as this is possible before the get a strong foothold and spread; 
• eradication of introduced species from small satellite islands which serve (or served) as seabird breeding habitat.

In addition to such on-island action against species already present, it is critical to prevent further introductions. The most important pathways to focus control on are the container transport of goods, the international trade in pets and the trade in ornamental plants. Two key action points are urgently needed: a) develop the existing legislation and b) invasive species management teams (ISMTs) empowered for action. It is essential that these initiatives be firmly imbedded in a policy framework. The first step ahead in these respects should be to outline an Invasive Species Strategy and Action Plan (ISSAP). However, in the interim, the lack of an ISSAP should not hinder directed critical action at the local level (eg. against goats in the national parks and cats at seabird breeding sites).

This research is part of the Wageningen University BO research program (BO-11-011.05-004) and has been financed by the Ministry of Economic Affairs, Agriculture and Innovation (EL&I) under project number 4308202004.