erosion

The coasts of Curacao as well as the other leeward islands of the Netherlands Antilles, consists predominately of limestone cliffs, cut into Pleistocene reef rocks.  Several erosional cliff types are distinguised as examples from a continuous range of variations, depending largely upon the degree of exposure (water turbulence).  The most sheltered end member of this range shows only marine undercutting of the cliff, basically representing the difference between marine and terrestial erosion rates.  The most exposed end member is characterized by a zone fo karren, a well developed surf platform, and a subtitdal notch.  Intermediate cliffs show combinations of notches and benches.  One of the intermediate profiles consists of a surf bench and two separate notches, both of which are contemporaneous.  The surf benches result from the protective effect of organic accretions, build predominately by vermetid gastropods and coralline algae, are are shown to be genetically similar to world=wide features described as platforms, cornices, trottoirs,e tc.  The term notch is redefined as an indention in a cliff, genertically related to sea level.  Notches occur below and above, rather than within tidal intervals, and condequently the term tidal nip is not maintained.  Eroison fo the cliffs results primarily from biodegradation of limestone, and the morphological units of the prifles correspond to the zonate occurance of those orgnaizms which are crucial in eroding the cliff, or  reversely, protectin gthe cliff anaginst erosion with accretions.. 

The coast of Curacao as well as the other leeward islands of the Netherlands Antilles consist predominantly of cliffs cut into Pleistocene limestone. Several erosional cliff types are distinguished as a function of the degree of exposure to wind and surf. The most sheltered cliff type shows only marine undercutting, basically representing the difference between marine (relatively fast) and non-marine (relatively slow in this dry climate) erosion rates. The most exposed cliff type is characterized by a zone of karren, a well-developed surf platform, and a subtidal notch. Intermediate cliff types can be found everywhere. One type consists of a surf bench and two notches, above and below the bench. The benches result from the protective effect of vermetid/coralline algal accretions, with fabrics similar to those of boiler reefs in Bermuda, including internal sediment and marine cements (aragonite and magnesian calcite). The entire cliff profile is erosional, the accretions only delay erosion. Ultimately the bench collapsed when the notch below it reaches a certain depth. All erosion is caused by marine organisms, there is no sign of mechanical erosion. The morphological components of the cliff profile correspond to the zonate occurrence of boring and accretionary organisms.

Dutch below

Mangroves create new land by slowly packing sediment within their roots, however too much sediment can lead to dieback. Researchers from Wageningen University and Research analyzed the potential erosion rates in the catchment area of Lac Bay, Bonaire, and found that this area will require catchment wide mitigation strategies such as reforestation, removal of feral grazers and the development earthen dams and sediment traps.

Mangroves are incredibly unique ecosystems, capable of moving their entire forest over several generations to maintain their preferred environmental conditions. Typically, sediment erodes slowly from land, making its way into the forest.  This gives mangroves the material they need to form new land.  Mangroves filter the sediment, pack it within their roots and slowly create mangrove peat, which creates the foundation for new territory.

Slow and Steady

Backwaters of Lac Bay forest. Photo: Henkjan Kievit

Forming new land must be done in moderation. When too much land sediment enters the forest at once it can have damaging effects.  Smothering the mangrove roots and choking out hydrological channels, this excess sediment can quickly lead to mangrove dieback within a few years.  In fact, over the last few decades, Bonaire has seen this firsthand, as the backlands of the mangrove forest are being choked out and environmental conditions are degrading until the mangroves can no longer thrive.

Catchment Areas

To explore this issue further, researchers from Wageningen University and Research working with local area expert Sabine Engel, conducted an analysis of the potential erosion within the catchment of Lac Bay.  This catchment area covers an estimated 1600ha, meaning nearly 6% of the total island drains towards Lac Bay.  Through collecting information on the potential erosion rates, coupled with a mini rainfall simulator, researchers were able to estimate the amount of surface runoff and potential erosion rates within this area.  The goal was to provide valuable recommendations to management authorities on areas where efforts should be focused to help minimize erosion.  This adds to the portfolio of information already available on the islands, which explored the value of sediment traps and used satellite imagery to highlight the disastrous effects of this excess sediment on mangroves.

Catchment area of Lac. Photo source: Remeta, 2022.

Not So Simple

As it turns out, the potential erosion rate across the entire catchment area was found to be rather homogeneous.  Given the minimal elevation fluctuations, coupled with the uniform deforestation, not one particular area could be singled out as having greater influence over the others.  This creates a complicated environmental issue which needs to be tackled on a large scale.  Therefore, catchment wide conservation methods need to be pursued.  This includes increased reforestation projects, catchment wide removal of feral grazers and perhaps the development of earthen dams or sediment traps.

Black mangrove. Photo: Marjolijn Lopes Cardozo

Creating Balance

A common theme to most of these projects seems to hinge on the need for restoring balance.  Luckily, nature-based solutions can take some of the pressure off area managers by allowing environments to build internal resilience.  Although it seems easy in principle, these solutions do require initial investments and sometimes fundamental shifts in how we (local residents and visitors) utilize these spaces.  Establishing this balance between use and functionality will require collaboration from all, but should inspire confidence, as the solution could lie in our own actions.

For more information, check out the full study.

DCNA

The DCNA supports science communication and outreach in the Dutch Caribbean region by making nature related scientific information more widely available through amongst others the Dutch Caribbean Biodiversity Database, DCNA’s news platform BioNews and through the press. This article contains the results from several scientific studies but the studies themselves are not DCNA studies. No rights can be derived from the content. DCNA is not liable for the content and the in(direct) impacts resulting from publishing this article.

Mangroven creëren nieuw land door langzaam sediment tussen hun wortels te stoppen, maar te veel sediment kan leiden tot afsterven. Onderzoekers van Wageningen University and Research analyseerden de mogelijke erosiesnelheden in het stroomgebied van Lac Bay, Bonaire, en ontdekten dat voor dit gebied stroomgebiedsbrede mitigatiestrategieën nodig zijn, zoals herbebossing, verwijdering van wilde grazers en de ontwikkeling van aarden dammen en sedimentvallen. 

Mangroven zijn ongelooflijk unieke ecosystemen, die in staat zijn om hun hele bos over meerdere generaties te verplaatsen om hun favoriete omgevingsomstandigheden te behouden. Gewoonlijk erodeert sediment langzaam van het land en vindt het zijn weg naar het bos. Dit geeft mangroven het materiaal dat ze nodig hebben om nieuw land te vormen. Mangroves filteren het sediment, verpakken het tussen hun wortels en creëren langzaam mangroveveen, dat de basis legt voor nieuw land.

Langzaam en gestaag

Backwaters van Lac Bay bos. Foto: Henkjan Kievit

Het vormen van nieuw land moet met mate gebeuren. Wanneer er te veel landsediment tegelijk het bos binnenkomt, kan dit schadelijke gevolgen hebben. Door de mangrovewortels te verstikken en hydrologische kanalen dicht te slibben, kan dit overtollige sediment binnen enkele jaren snel leiden tot het afsterven van de mangrove. Bonaire heeft dit de afgelopen decennia met eigen ogen gezien, aangezien de achterlanden van het mangrovebos worden verstikt en de milieuomstandigheden verslechteren totdat de mangroven niet langer kunnen gedijen.

Stroomgebieden

Om dit probleem verder te onderzoeken, hebben onderzoekers van Wageningen University and Research in samenwerking met gebiedsexpert Sabine Engel een analyse gemaakt van de mogelijke erosie in het stroomgebied van Lac Bay. Dit stroomgebied beslaat naar schatting 1600 ha, wat betekent dat bijna 6% van het totale eiland afwatert in de richting van Lac Bay. Door informatie te verzamelen over de mogelijke erosiesnelheden, in combinatie met een mini-regensimulator, konden onderzoekers de hoeveelheid afvloeiing van het oppervlak en de potentiële erosiesnelheden in dit gebied schatten. Het doel was om waardevolle aanbevelingen te doen aan beheersautoriteiten over gebieden waarop inspanningen moeten worden gericht om erosie tot een minimum te beperken. Dit draagt bij aan de al beschikbare informatieportfolio op de eilanden, die de waarde van sedimentvallen onderzocht en satellietbeelden gebruikte om de rampzalige effecten van dit overtollige sediment op mangroven te benadrukken.

Stroomgebied van Lac (Remeta, 2022)

Niet zo makkelijk

Het bleek dat de potentiële erosiesnelheid over het gehele stroomgebied vrij homogeen bleek te zijn. Gezien de minimale hoogteschommelingen, gekoppeld aan de uniforme ontbossing, kon niet één bepaald gebied worden uitgekozen als een gebied met een grotere invloed op de andere. Hierdoor ontstaat een ingewikkeld milieuvraagstuk dat grootschalig moet worden aangepakt. Daarom moeten instandhoudingsmethoden voor het hele stroomgebied worden nagestreefd. Dit omvat meer herbebossingsprojecten, verwijdering van wilde grazers in het hele stroomgebied en misschien de ontwikkeling van aarden dammen of sedimentvallen.

Zwarte mangrove. Foto: Marjolijn Lopes Cardozo

Evenwicht creëren

Een gemeenschappelijk thema in de meeste van deze projecten lijkt af te hangen van de noodzaak om het evenwicht te herstellen. Gelukkig kunnen op de natuur gebaseerde oplossingen een deel van de druk wegnemen bij gebiedsbeheerders door omgevingen in staat te stellen interne veerkracht op te bouwen. Hoewel het in principe eenvoudig lijkt, vergen deze oplossingen wel initiële investeringen en soms fundamentele verschuivingen in het gebruik van deze ruimtes door ons (buurtbewoners en bezoekers). Het tot stand brengen van deze balans tussen gebruik en functionaliteit vereist samenwerking van iedereen, maar zou vertrouwen moeten wekken, aangezien de oplossing in onze eigen acties zou kunnen liggen.

Bekijk voor meer informatie de volledige studie met behulp van de DCBD.

DCNA

De DCNA ondersteunt wetenschapscommunicatie en outreach in de Nederlandse Caribische regio door natuurgerelateerde wetenschappelijke informatie breder beschikbaar te maken via onder meer de Dutch Caribbean Biodiversity Database, DCNA’s nieuwsplatform BioNews en via de pers. Dit artikel bevat de resultaten van verschillende wetenschappelijke onderzoeken, maar de onderzoeken zelf zijn geen DCNA-onderzoeken. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. DCNA is niet aansprakelijk voor de inhoud en de indirecte gevolgen die voortvloeien uit het publiceren van dit artikel.

Published in BioNews 63

MSc report

Land based nutrient input from anthropogenic sources is a worldwide issue and a threat to coral reef health. Corals found in high nutrient environments are less resistant to global stressors such as rising temperature and extreme weather events. The absence of sewage treatment on St. Eustatius and its erosion prone coastline suggests poor water quality. Chlorophyll-a concentrations were monitored at 11 locations around St. Eustatius twice a month from May to August 2022 (n=7). Preliminary results on spatial and temporal variation of chlorophyll-a show an overall good water quality. Average concentrations did not exceed the environmental threshold of 0.3 μg/L at any of the sampled locations. Concentrations varied between locations and over time. Highest average chla values were found close to STUCO's brine outlet, the oil terminal and Golden Rock Dive & Nature Resort. Towards the end of the sampling period, chlorophyll-a concentrations were more variable between locations, which coincided with the onset of more frequent rain showers. No heavy rainfall occurred during the sampling period, so it was not possible to study the effects of higher precipitation on chlorophyll-a concentrations. Current results do not show reason for concern. However they should be re-evaluated when data on stable isotopes and nutrient concentrations are available. Long-term monitoring that includes the rainy season will show if the water quality around St. Eustatius is suitable for coral reefs or if action is needed to improve it.

For full report or more information,  please contact erik.meesters@wur.nl or gulsah.dogruer@wur.nl

Abstract: Over the past decades coastal ecosystems have been increasingly threatened and have been reducing at alarming rates. Similar is happening on Bonaire, where increased sediment transport and decrease in the freshwater inflow is responsible for high mortality of the mangrove forest in Lac Bay. Factors, such as Bonaire’s arid climate, past deforestation and overgrazing by feral animals have left the island bare which furtherly increases erosion and sediment rich runoff towards the bay. To come up with interventions to reduce mangrove mortality quantitative and qualitative data on the erosion potential and on the rainfall runoff relationship is required. This research provides information on spatial distribution of potential erosion rates in the catchment of Lac Bay, using the RUSLE equation. Moreover, a portable mini rainfall simulator is used to estimate the surface runoff coefficient and to validate RUSLEs potential erosion rates. Unfortunately, no correlation has been found between the measured data and the estimated soil erosion rates. Median annual potential soil loss is 19,3 t ha1 corresponding to annual soil loss of 41678 t. Spatial variation of potential erosion rates is homogeneous, implying catchment wide conservation measures. Measures such as reduced grazing could decrease the potential erosion rates in Lac Bay up to 5%, by increasing vegetation cover in the catchment. Structural measures such as earth dams could furtherly reduce sedimentation at the point of deposition, however before implementation further research needs to be conducted on the impact of such structures on freshwater inflow to the bay. The median runoff coefficient is 0,24 with 76% of the catchment having runoff coefficients between 0,16 and 0,33.

Abstract

Lac Cai is one of the lagoons in the Dutch Caribbean with a high environmental value which attracts a lot of tourism to the area. Lac Cai is included in the Bonaire National Marine Park (STINAPA) and in order to preserve the ecological variety inside the lagoon, the allowed recreational purposed are delineated in a zonation plan. Cai Beach is one of only two beaches around the lagoon destined for general beach recreational purposes and therefor an attractive location for visitors. Cai is however only accessible over a small road which is endangered by coastal erosion. In an attempt to mitigate the erosion in front of the entrance road, a rock formation parallel to the coast was built in 2019 to serve as breakwater. Unfortunately, this construction did not have the desired effect and erosion continues. The objective of this research is to detect the driving processes causing this erosion and to find a fitting solution by modelling alternative measures in Delft3D and systematically assess these alternatives with the use of a Multi Criteria Analysis.  

The availability of actual and accurate data was limited and consisted mainly of outdated or inaccurate data. The coastal evolution was analysed with the use Google Earth images between the years 2002 and 2019 which showed a coastal retreat of approximately 30 meters. With the use of DelftDashboard, a SWAN model was setup with global bathymetry data from the Gebco8 dataset and interpolated with the measured bathymetry data from inside the bay. The wave input is retrieved from the global offshore waveseries of ERA5 which is schematized into a wave climate with the Energy Flux Method. The results of the SWAN model showed that incoming waves enter the shoreline in an oblique angle from the North-East which creates wave-induced longshore sediment transport. Furthermore it was encountered that the adjacent profiles located north of the study area were composed of unerodable reefal limestone terraces which restricts the amount of sediment supply along the coast. Also, the analysis of old aerial photos showed a degradation of the mangrove fringe in front of the entrance road to Cai beach which is considered to have a correlation with the coastal retreat.

Delft3D is used for the setup of a FLOW-model in order to investigate the correlation between mangrove loss and erosion and analyse the long-term morphodynamics. The development of the model is done by a sensitivity analysis and initial simulations are carried out to develop a more realistic bathymetry, starting with an equilibrium coastline profile based on the Dean’s method.

The correlation between mangrove deforestation and erosion is analysed by simulating the current mangrove fringe, the historic mangrove fringe and a situation without mangroves. These scenarios are simulated with the use of three different vegetation modelling methods: Vegetation-induced bed roughness, Trachytopes and Digital Point Model (DPM). The impact of the different methods could not clearly be distinguished but the model results did show less coastal erosion in situation with present mangrove fringes. The first method showed the most impact while also, the vegetationinduced bed roughness did not overestimate the impact of the vegetation. Therefore it seemed to be the most appropriate method for the purposes of the subsequent alternative measurement study.  

Een gezond koraalrif is cruciaal voor Bonaire. De economie is voor 80% afhankelijk van het toerisme. De twee grootste bedreigingen voor het koraalrif zijn afvalwater en erosie (Natuurbeleidsplan 1999-2004). De overheid van Bonaire wil het mooie koraalrif beschermen en de bedreigingen aanpakken. Een van de bedreigingen is sediment uitspoeling naar zee door erosie. Het sediment (gronddeeltjes) verstikt het koraal. In de pre koloniale tijd was Bonaire bebost en werd een groot deel van het regenwater opgevangen op het eiland. In de loop van de tijd zijn door ontbossing en door overbegrazing door vrij rondlopende geiten kale gronden ontstaan. De bodem wordt niet meer vastgehouden door begroeiing, zodat het snel erodeert. Door de snelle groei van de bevolking in de afgelopen 15 jaar, is er meer bebouwd oppervlakte, waar het regenwater niet meer in de grond kan zakken, maar oppervlakkig afspoelt. Door de geërodeerde gronden en urbanisatie stroomt nu meer water met sedimenten richting zee. Dit water kan worden opgevangen in dammen en saliña’s, zodat de koraalriffen worden beschermd.

De doelen van het project:

• Minder erosie naar het koraalrif.
• Minder wateroverlast in de woonwijken.
• Verhoogde biodiversiteit door natuurontwikkeling.
• Aantrekkelijke natuur voor toeristen.
• Meer water beschikbaar voor de landbouw.

Om de doelstellingen te bereiken, zijn de volgende activiteiten uitgevoerd:

1. Verbeteren van het waterbergend vermogen van de dammen.
2. Herstel van de saliña’s.
3. Natuurherstel in verlaten diabaasgroeves.
4. Herstel van waterputten en molens.
5. Onderzoek naar de stroomgebieden op Bonaire.

Het cultuurpark Mangazina di Rei is gelegen op korte afstand van het dorp Rincon tussen de heuvels die het dorp omringen. Het park is vrij hoog gelegen ten opzichte van het dorp waardoor men vanaf het park een schitterend uitzicht heeft over het dorp alsmede Washington Slagbaai National Park. Het uitzicht behoort dan ook tot één van de belangrijkste kwaliteiten van het park. Het cultuurpark wil een multifuntionele aangelegenheid vormen waar zowel voor jong als oud wat te beleven valt. De bezoeker leert de geschiedenis, de culture rijkdom en het natuurschoon van Bonaire, en Rincon in het bijzonder, kennen. In de toekomst wil het park graag uitgroeien tot een goed draaiende, multifunctionele publieksattractie. Om dat te realiseren moeten de bestaande kwaliteiten van het park verbeterd en versterkt worden en dienen er een aantal nieuwe faciliteiten gerealiseerd te worden. De realisatie van het gehele project zal gezien de complexiteit gefaseerd worden. Onderstaand wordt in het kort de belangrijkste punten van deze fases behandeld. De parkeerplaats zal op een niveau worden gebracht om de parkeerkwaliteit te verbeteren en de erosieproblematiek te verhelpen. De parkeervakken krijgen een multifunctionele indeling om zoveel mogelijk bezoekers te kunnen ontvangen. De entree zal voorzien worden van een invalidehelling. Het terrein rondom het hoofdgebouw, het pakhuis wat nu het huidige museum vormt, zal worden verbeterd door het creëren van een haaks lijnenspel dat rust in de inrichting brengt. Het benutten van de zichtas en -lijnen staat daarbij centraal. Om de jonge bezoeker wat meer te kunnen bieden wordt de speeltuin uitgebreid met natuurlijke speeltoestellen. De speeltuin krijgt een invulling als natuur-, speel- en leertuin en zal ook rolstoel- en invalidetoegankelijk worden gemaakt wat een belangrijke mijlpaal vormt op Bonaire. Op het boventerrein worden een aantal nieuwe recreatieve facilitetien gerealiseerd om de mogelijkheden en de multifunctionele inzetbaarheid van het park te vergroten. Het openluchtmuseum Rinconsito krijgt een nieuwe infra- en waterstructuur vrijwel evenwijdig aan de contourlijnen. Daarmee wordt een belangrijke stap gemaakt in het oplossen van de wateren erosieproblematiek. Naast de bestaande replica’s van oude onderkomens en woningen zullen een aantal nieuwe replica’s gebouwd worden op de bezoeker kennis te laten maken met de Bonairiaanse architectuur, culturele gebruiken en samenleving. Om deze nieuwe faciliteiten te beheren en te bewaken wordt er een beheerder op het terrein gehuisvest. Tijdens de laatste fase wordt een ateliercomplex gebouwd wat het centrum van Rinconsito zal gaan vormen met functies als een kantoor, muziek- en leslokaal en atelier waardoor ook de minder valide doelgroep en mensen met een verstandelijke beperking en/of met een afstand tot de arbeidsmarkt kunnen worden bediend. Bij de realisering van al deze nieuwe faciliteiten staat het leer-, ontdek- en belevingsconcept centaal. ‘‘See, feel and taste the culture of Bonaire!’’

This report was created to highlight the most important climate change predictions for St. Eustatius and to highlight possible impacts on the island.

St. Eustatius (Statia) is a Caribbean island near St. Kitts and Nevis, St. Maarten and Saba. St. Eustatius has a surface of 21 square kilometres and forms part of the Dutch Caribbean. On 10-10-10 it became a special municipality of The Netherlands, together with Saba and Bonaire (together they form the BES-islands).

St. Eustatius is important for its marine and terrestrial species, some of which are endemic and/or endangered. Some examples of this include Iguana delicatissima and the newly-described endemic, Gonolobus aloiensis. However, because of the island’s small size, it is likely that climate change will threaten these species. Climate change will have different impacts on St. Eustatius.

Since 2010, the population on St. Eustatius has increased. On 01-01-2010 there were 3583 people living on St. Eustatius, but on 01-01-2014 this number grew to 4020. That is an increase of 437 people (12% compared to 01-01-2010) in just four years. Also 36% (714 persons) of the working population on St. Eustatius is working in the trade, transport or catering industry. And 31% (609 persons) is working in the government branch.

If we look at the coastal protection of St. Eustatius, than it is clear that this s predominantly natural, except for the protection near NuStar, the harbour and in Oranjestad Bay, which are man-made. This is also one of the reasons why most of the island is vulnerable to erosion, because there is no protection.

The nature on St. Eustatius has many strengths, weaknesses, opportunities and threats (SWOT).The most important strengths are good maintenance of the national parks, high biodiversity and the presence of marine and terrestrial protected areas. There are also opportunities for nature on the island. The most important one is scientific research, on many different kinds of species. Unfortunately, however, island’s nature also faces some threats and weaknesses. The greatest threats are non-native and invasive species (cows, goats, etc.), climate change and pollution. The most important weaknesses are a lack of environmental awareness, limited area of the island and small research populations (amount of species present on the island).

Climate change will affect St. Eustatius. IPCC predictions predict that temperatures will rise by approximately a minimum of 0.7 ˚C to a maximum of 2.4 ˚C by the end of the century, according to RCP 4.5 Precipitation rates will, according to RCP 4.5, vary by a maximum of -29% to a maximum of +14%. Sea levels will rise by approximately 0.5-0.6 meters by the end of the century (IPCC, 2013). This is all compared to the mean of the period 1986-2005.

These predictions will have some impacts on St. Eustatius. Climate change will especially have an impact on six different areas. These include: erosion, extreme events, coral reefs, human health, nature and tourism. The erosion rate is likely to increase in the future because of climate change. This will have a huge impact on the island. Also extreme events, like storms/hurricanes, are likely to happen more often in the future, with more extreme strengths. This will affect the corals around the different reefs that surround St. Eustatius. Not only will storms affect corals, but also rising sea temperatures will have a negative impact. Human health will also suffer under the effects of climate change. Mosquito density is likely to increase in the future, because of a more wet climate (IPCC, 2013). These mosquitos can spread diseases like dengue fever and the West Nile Virus. Terrestrial species will also experience the negative impacts of climate change. The main impact will be a shift in ecological zones. Finally, tourism can also suffer the negative impacts of climate change.