cultural heritage

Part of the larger The impacts of climate change on Bonaire (2022-present) report available here.
 

Summary

Climate change causes many problems, including non-economic loss and damage. However, non-economic damages are often overlooked as they are hard to measure and not felt by the wider society. The Caribbean region is especially vulnerable to the impacts of climate change. This project investigates the impacts of climate change on cultural heritage on Bonaire.

Expert interviews, participatory mapping, and social media analysis were applied to identify Bonaire’s most important cultural heritage. Overlaying the resulting cultural heritage maps with inundation and flood maps from the different climate change scenarios for 2150 showed the predicted impacts of climate change on tangible cultural heritage. The inundation maps show that the southern tip of the island, with its lighthouse, slave huts, and salt pans, will most likely be flooded in 2150, as well parts of Kralendijk under climate scenarios SSP5-8.5 and SSP5-8.5 LC. The climate change impacts on intangible cultural heritage was predicted by means of expert interviews. Climate change is predicted to impact fisheries, agricultural practices, art, and festivities on Bonaire, even though these results are more exploratory and uncertain. Bonaire’s cultural heritage is at risk and the island will be disproportionately affected by climate change. Decision-makers should take their responsibility to support Bonaire’s adaptation to the expected impacts accordingly.

Over landschap en erfgoed van de voormalige Nederlandse Antillen en Aruba is relatief weinig gepubliceerd.[1] Toch bestaan de banden tussen Nederland en deze eilanden alweer bijna 400 jaar. Bovendien zijn de zes eilanden meer dan ooit verankerd in het Nederlandse staatsverband. Aruba, Curaçao en Sint-Maarten hebben inmiddels alle een ‘status aparte’ binnen het Koninkrijk. De drie andere eilanden, Bonaire, Saba en Sint-Eustatius, vallen sinds 2010 als ‘openbaar lichaam’ rechtstreeks onder Nederland. Kortom, reden genoeg voor het Tijdschrift voor Historische Geografie een themanummer te wijden aan deze zes zeer verschillende eilanden, met als rode draad de zichtbare, maar ook onzichtbare, sporen van de Nederlandse kolonisatie. Hoe, waar en waarom hebben de bewoners en bestuurders ingegrepen in het bestaande landschap en wat zijn daarvan de gevolgen geweest?

David Koren, gastredacteur voor dit nummer, draagt twee artikelen bij over Curaçao. In het eerste artikel analyseert hij de geschiedenis van het plantageverleden van Curaçao dat, behalve in de monumentale landhuizen, nog zichtbaar is in het landschap. In het tweede artikel wordt het moeizame proces van de werelderfgoedvoordracht van het Plantagesysteem van West-Curaçao nader bekeken. Koren draagt argumenten aan om vooral in te zetten op de waarde als cultuurlandschap en minder op de architectuurhistorie van de vier geselecteerde plantagehuizen. Daarbij mag het slavernijverleden niet uit het oog worden verloren.

Archeoloog Amy Victorina interviewt haar collega Claudia Kraan over hoe het Verdrag van Malta functioneert als een vehikel om op Bonaire cultuurhistorisch waardevolle landschappen te beschermen, zowel van koloniale- als van prekoloniale oorsprong. De Nederlandse kolonisatie is ook van invloed geweest op lokale bouwtradities, zoals blijkt in het derde artikel van cultuurhistorica Romy van Voren over de gedecoreerde kunuku-huizen (‘cas floria’) op Aruba.

Vervolgens komen de Bovenwindse eilanden aan bod. Dré van Marrewijk en Floortje Aldershoff tonen de bijzondere aanpassingen van de kolonisten aan de topografie van het eiland Saba en het bijzondere erfgoed dat dit heeft opgeleverd. Vervolgens laat archeoloog Ruud Stelten zien dat het erfgoed op Sint-Eustatius ogenschijnlijk ook onzichtbaar kan zijn (maar net niet helemaal). Wim Renkema neemt ons in de rubriek ‘Landschap op papier’ mee naar de uitbreiding van een zoutpan op Sint-Maarten.

Tenslotte geeft Cees van Rooijen daarna zijn visie op het boek ‘Archaeology of Domestic Landscapes of the Enslaved in the Caribbean’. Dit nummer eindigt met een volledig aan de Antillen gewijd Literatuuroverzicht.

Caribisch Nederland heeft in het verleden een belangrijke rol gespeeld in de internationale slavenhandel, een geschiedenis die tot op heden sporen heeft nagelaten in de Caribische en de Nederlandse samenleving. Voor de slachtoffers van de slavernij is internationaal de term ‘enslaved’ gangbaar. In overleg met de auteurs van de artikelen hanteert het THG daarvoor als Nederlandse vertaling: ‘tot slaaf gemaakten’.

Inhoudsopgave

Redactioneel 129

Artikelen

Een eeuwenlange strijd tegen droogte en teloorgang. Uiteenlopende waarden en betekenissen van het Curaçaose plantagelandschap 131
David Koren

Slavernijverleden werpt schaduw vooruit. Werelderfgoedstatus voor Plantagesysteem West-Curaçao? 152
David koren

Interview met Claudia Kraan. Cultuurhistorische landschappen op Bonaire: flexibele en duurzame bescherming van erfgoed 169
Amy Victorina 

Getuigen van de Arubaanse geschiedenis en identiteit: de kunuku-huizen en de cas floria 177
Romy van Voren

Saba, de onbedorven koniging van de Antillen 185
Dré van Marrewijk en Floortje Aldershoff

Het onzichtbare verleden van Sint-Eustatius 197
Ruud stelten

Landschap op papier: Een plan voor grootschalige zoutwinning op Sint-Maarten 207
Wim Renkema

Landschapselementen:. Sporen van een indigocultuur op Curaçao 213
Carel de Haseth en François van der Hoeven 

Boekbespreking 218
Literatuuroverzicht 221

The main objective of this research is to explore the issues and politics associated with formal designing of landscape narratives on Statia. To achieve this goal, I will study the proposal for a new heritage trail as one way in which heritage is to be promoted formally within the current context of heritage implementation led by the formal organisations of the island.
The research focuses specifically on a proposal for a new heritage trail (Hellembrand 2010) proposed by Walter Hellembrand, who is director of the Monument Foundation and part of the administrative group of Sint Eustatius. The trail would include an area just outside Oranjestad, the only residential area of the island, rich in important archaeological sites although not all are accessible to the public at this moment. The use of the trail as a case study, together with a general analysis on how heritage is currently implemented on the island, would allow me to investigate the main themes and issues that emerge when designing a heritage trail on Statia. the objective may be divided into two research
questions:

• (RQ1) How does the Golden Rock Heritage Trail stand within the formal process of heritage building in Sint Eustatius, to enhance tourism and promote local identity, through the use of landscape narratives?
• (RQ2) What are the issues of dissonance that emerged during the analysis, upon this heritage trail, arisen with respect to the formal processes of heritage implementation towards meeting the dual purposes of tourism and identity?

Sinds 1993 is de algemene economische visie van Bonaire: groei met behoud van natuur en cultuur. Bij deze visie hoort een beleid gericht op het behouden van het unieke karakter van Bonaire en het ontwikkelen van een duurzame economie. De aanleiding voor deze Beleidsnota Cultuur is dat reeds geruime tijd de behoefte bestaat aan een Cultuurbeleid waarin de visie, missie, beleidsdoelen en de randvoorwaarden zijn vastgelegd. De urgentie voor een Kadernota Cultuurbeleid is om twee redenen toegenomen. Bonaire bevindt zich in het proces van staatkundige herstructurering, waardoor een nadere positiebepaling van Bonaire op het terrein van cultuur noodzakelijk is.

Naast de staatkundige herstructurering is een andere ontwikkeling die aandacht vraagt. Als gevolg van immigratie heeft zich een bevolkingsgroei afgespeeld waardoor de bevolking van Bonaire is gegroeid van 11.136 (1/1/2006) naar 13.389 (1/1/2010). Een bevolkingstoename dus van 17% in drie jaar (dit zijn de meest recente en officiele cijfers afkomstig van  het Centraal Bureau voor Statistiek). Indien deze stijgende trend zich voortzet zal de bevolking in 2025 uitgroeien tot ca 25.000 inwoners. Deze toename als gevolg van immigratie heeft consequenties voor de culturele ontwikkeling, het authentieke karakter en de identiteit van Bonaire.

De beleidsdoelen van het cultuurbeleid en speerpunten beschreven in dit document zijn:

• behoud en beschermen van cultureel erfgoed
• faciliteren en promotie van culturele en artistieke expressie
• Bevordering cultuureducatie
• Verbetering culturele documentatie en registratie
• Stimulering van cultuur via de media
• Bevordering cultuurtoerisme
• Verbetering culturele infrastructuur
• Bevordering culturele samenwerking